Leider können wir im Moment nur Teile dieser Website in deutscher Sprache zur Verfügung stellen. Für diejenigen Teile der Website, die noch nicht übersetzt wurden, empfehlen wir die Verwendung der unter dem Artikeltitel genannten Google Translate-Option.
Tolbert
Tolbert is een wegdorp dat in de middeleeuwen is ontstaan. Het is de oudste nederzetting van de streek en ligt op een rug in de lage veengebieden die de naam Vredewold heeft gekregen. De naam Tolbert is te verklaren als: het oude bert of de oude buurt. In de 15e eeuw komt het als Antiqua Berth voor. Maar de streeknaam Fredewalda wordt al omstreeks het jaar 1000 gebezigd in stukken van het Duitse klooster Werden. Aan de oostzijde van het dorp heeft tot ongeveer 1760 de Auwemaborg gestaan, bewoond door het gelijknamige geslacht. Het borgterrein is nog min of meer te herkennen.
Het oudste pand is mogelijk Hoofdstraat 57, een breed, gepleisterd pand met drie rolwerkgeveltoppen dat in de kern nog wel uit het begin van de 17e eeuw kan stammen. In deze straat vertonen enkele (winkel)panden een opmerkelijk expressionisme.
De kerk staat op een verhoogd kerkhof in het midden van het dorp. Het gebouw dateert uit de eerste helft van de 13e eeuw. Het eenvoudige, rechtgesloten koor kwam kort na 1200 gereed, waarna enkele tientallen jaren later het bredere schip en de toren zijn gebouwd. Deze toren is omstreeks 1600 verhoogd en voorzien van een zadeldak. Er is later veel aan verbouwd, maar in het koor zijn sporen van zowel vensters als ingangen in romaanse vormen te ontdekken.
Tolbert was een agrarisch dorp en is dit eeuwenlang gebleven. Het lag nogal geïsoleerd. Daar kwam aan het begin van de 20e eeuw pas verandering in. In 1906 werd de Tolbertervaart naar het Leekster Hoofddiep geopend. Nadat in 1913 de tramlijn van Drachten naar Groningen in gebruik werd genomen, verloor de nog jonge vaart snel aan betekenis. De haven is in 1968 gedempt. Het oude dorp is door het oprukkende, jongere Leek wat klem komen te liggen.
Colofon
Bron: Noordboek
