De oorsprong van Oudeschans ligt in het midden van de 16^e eeuw. Een stuk Dollard was ingepolderd en in de Westerwoldse Aa moest een sluis worden geslagen. Op deze strategische plaats wilde stadhouder graaf Willem Lodewijk een schans leggen. Hij kwam in 1593 met 150 schepen en 2200 soldaten om de gebastioneerde vesting met een rechthoekige hoofdvorm om de Bellingwolderzijl heen uit te voeren. Deze Bellingwolder Schans werd nadat in 1628 de Nieuweschans was aangelegd, voortaan de Oude Schans genoemd.

De schans lag aan de Dollard en groeide geleidelijk uit tot dorp. In 1657 kwam het dorp door de aanleg van een dijk bij Nieuweschans in een polder te liggen en in dezelfde periode werd de Westerwoldse Aa omgelegd, ruim om het dorp.

Een paar keer is Oudeschans toneel geweest van krijgshandelingen, vooral in het rampjaar 1672. Maar de militaire betekenis nam af en in 1814 zijn de vestingwerken verkocht. De wallen werden vergraven; de bebouwingsstructuur bleef intact. Oudeschans is in de jaren tachtig opgeknapt, niet door reconstructie, maar door de sporen van de vestingstructuur subtiel aan te zetten. Bij de entree van het dorp is recent het vestingmuseum gebouwd om de cultuurtoerist over de vestingmaterie en Oudeschans informatie te verschaffen. Even verder herinnert een groot grasveld aan de vestinghaven die hier ooit lag.

Aan de zoom strekt zich een grote Oldambtster boerderij met dwarsgeplaatst voorhuis uit en aan de andere zijde staat de garnizoenskerk. De kerk met dakruitertje dateert uit 1626, maar is vaak verbouwd. Tegen de noordgevel is in 1772 de kloeke pastorie aangebouwd. Om de kerk loopt de schilderachtige Achterstraat met kleine huisjes en een kleine boerderij.

De Voorstraat is van een voorname eenvoud, met gerestaureerde woningen, voormalige bedrijfjes, zoals een smidse en een vrij deftige onderwijzerswoning. Het zijn gevarieerde panden met top- en lijstgevel. De oudste hebben afgewolfde daken. Op het Dodenbastion is de mooie begraafplaats te vinden.

Colofon

Bron: Noordboek