©: Peter Karstkarel

Den Ham is een wegdorp dat in de late middeleeuwen is ontstaan aan de weg van Aduard naar het noorden. Den Ham betekent afgegrensd stuk land. Het dorp bestond voorheen uit drie streken: Altenaauw, De Knijp en Biggestaart. Het hoekpand bij de oprijlaan naar de Piloersmaborg draagt de naam Op Kniep. Mogelijk is er voor de kerk, aanvankelijk waarschijnlijk een kapel van het SintBernardusklooster van Aduard, wel een wierde opgeworpen, want het gebouw staat op een opmerkelijk hoog kerkhof. De kerk heeft in 1729 haar huidige uiterlijk gekregen; het jaartal staat groot in het pannendak aangegeven. Maar bij deze bouwerij is gebruik gemaakt van muurwerk uit de 16^e eeuw. De zaalkerk met een driezijdige sluiting is met lisenen in venstervakken verdeeld en de grote rondboogvensters hebben houten traceringen. De westelijke gevel is blind en daarop is een dakruiter geplaatst die in 1912 is vernieuwd. Het kerkhof bezit een aardig baarhuisje.

Ten westen van de noordelijke fank van de lintbebouwing staat achter een lange oprijlaan de Piloersmaborg of Hamsterborg in het land. De borg – met een 14de-eeuws steenhuis als voorganger – is in 1633 gebouwd voor Johan de Mepsche en heeft twee, deels onderkelderde bouwlagen en een hoog zadeldak tussen topgevels. Het complex is fraai gelegen op een omgracht en door een boomsingel omvat terrein. Tegen de oostzijde is in 1702 een lage vleugel gebouwd als een zelfstandig gevormde hals tussen de borg en de grote schuur, want het gebouw kreeg vanaf toen een agrarische functie. Sinds kort wordt de borg door een stichting beheerd.

Op de hoek van de Ds. Koppiusweg staat een boerderij met een asymmetrisch voorhuis uit de 19^de eeuw en even verder een fraaie, gepleisterde notabele woning. Aan de Sietse Veldstraweg zijn enkele oude notabele huizen en dwarswoningen op leeftijd te vinden, maar de meeste bebouwing is jonger of zelfs naoorlogs.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Peter Karstkarel