Zuidbroek - dorp in Groningen
Zuidbroek
Zuidbroek is een wegdorp dat in de middeleeuwen is ontstaan op een dekzandrug. In de middeleeuwen kwam het voor als Suthabroke. Het lag bij een broek: moerasland. De oudste kern ligt bij de kerk. Later vormden zich buurten die nu bij het dorp worden gerekend. Nadat in 1628 het Winschoterdiep tot bij Zuidbroek was gegraven, heeft zich een kanaalbuurt ontwikkeld. In de loop van de 19de eeuw kreeg dit gebied impulsen door de vestiging van een vlasfabriek, een lijnbaan, een scheepshelling, een motorenfabriek en de aardappelmeelfabriek Motké in het Westeind. Na het in cultuur brengen van het land ontwikkelde zich op de zandrug in het noordoosten de Uiterburen met agrarische bebouwing.
De aan Petrus gewijde kerk is een eind 13de-eeuwse romano-gotische kruiskerk met een vrijstaande klokkentoren. De opbouw van het muurwerk is in twee zones van spitsbogige spaarnissen met in de bovenste per travee twee smalle, licht spitsbogige vensters. In de toppen van de dwarsarmen zijn nispartijen verwerkt. Binnen dragen de meloenvormige koepelgewelven schilderingen uit voornamelijk de 15e eeuw. Het meubilair is buitengewoon rijk en een recente vondst bracht fragmenten van een grote Calvariegroep uit de late middeleeuwen aan het licht die nu in de kerk zijn opgesteld. De deftige voormalige pastorie met zijn hoge dak en achterbouw dateert uit 1741.
Aan de Kerkstraat staan enkele fraaie middengangswoningen, maar ook boerderijen, waarvan die met grote villa (61) uit circa 1920 opvalt. Dichter naar het Winschoterdiep wordt de bebouwing compacter en zijn net als aan de Stationsstraat winkels te vinden. Aan de Klaas Woltjerweg staat een reeks indrukwekkende villa’s uit de jaren dertig. In het noorden legt de Heiligeweg met voornamelijk burgerhuizen de verbinding met de Uiterburen. Daar staan aardige arbeidershuizen en een aantal grote Oldambtster boerderijen op de nummers 25, 45, 49, 59 en 138 en op nummer 27 de fraaiste, in chaletstijl met een Ceresbeeld in top.
Colofon
Bron: Noordboek
