Westeremden - dorp in Groningen
Westeremden is een wierdedorp met een radiale structuur dat in de vroege middeleeuwen is ontstaan bij de Fivelboezem. Het heeft aan zee gelegen met een haven die na dichtslibbing in 1219 is gedempt. Aan het eind van de 12e eeuw werden de eerste dijken gelegd en in de late middeleeuwen is ter ontsluiting het kronkelende Westeremdermaar richting Loppersumer Wijmers gegraven. Een dorpsbrand in 1238 vernielde de aan Sint-Andreas gewijde kerk, waarna een nieuw bedehuis is gebouwd. Aan het begin van de 20e eeuw is een belangrijk deel van de wierde, vooral aan de oostzijde, afgegraven.
De herbouw tot kruiskerk was in 1259 voltooid. De dwarsarmen zijn in de 15e eeuw verwijderd, wat binnen aan de aanzetten van de gewelven te zien is. Aan de buitenkant zijn de gevels veranderd en er kwamen gotische spitsboogvensters. De kerk had tot 1808 een losse toren. Hij is gesloopt en vervangen door een dakruiter. De gewelven van het schip zijn in 1658 vervangen door een vlak balkenplafond, maar die van de viering en het koor zitten er nog, met fraai decoratief middeleeuws schilderwerk. Van het 17de-eeuwse meubilair valt vooral het fraaie koorhek met gesneden kuif op.
De mooie Dorpsstraat met veel arbeidershuizen uit de tweede helft van de 19de eeuw loopt over de wierde. Het Abt Emopad met nog een paar oude huizen, waaronder het dorpshuis dat in de kern een kostershuis uit 1535 is, takt hier vanaf. Even verder ligt ten noorden van de kerk de door kunstschilder Henk Helmantel zorgvuldig herbouwde weem. Het pad loopt over de zool van de afgegraven wierde als voetpad verder naar de ringweg, de Pastorieweg, met het 17de-eeuwse rechthuis. In het noorden is het dorp iets uitgebreid en daar staan aan de Kosterijweg twee gereformeerde kerken met pastorieën tegenover elkaar, de oude van 1898 en een nieuwe in expressionistische stijl uit 1934.
Colofon
Bron: Noordboek
