©: Peter Karstkarel

Waterhuizen is een kanaaldorp aan het Winschoterdiep dat in het begin van de 17^e eeuw is ontstaan. Het werd een strategische plaats voor de Stad. Nadat de stad Groningen in de 15^e eeuw de controle over de verveningen bij Kropswolde en Wolfsbarge had bemachtigd, wilde zij ook de venen oostelijk van de stad aanpakken. De Stad begon in 1618 met het graven van een kanaal in oostelijke richting. Dit gebeurde vanaf de Hunze, later het Drentsche Diep, waarover de turf al vanuit de Kropswolder contreien naar de stad werd vervoerd. Aan het nieuwe kanaal, het Winschoterdiep, kwamen veenkoloniën tot ontwikkeling.

Voor de controle op de turfvaart vestigden zich op de driesprong van waterwegen opzichters van de Stad en dit was het begin van Waterhuizen. Eeuwenlang was het hier druk, vooral met de turfvaart. Aan het diep werden scheepswerven gesticht. Na de verveningen en de ontginning werd Waterhuizen een rustige agrarische streek aan de noordzijde van het diep. Een aantal, meestal voor andere functies benutte boerderijen aan de Rijksweg herinnert hier nog aan. Even verder ligt aan de Winschoterweg de voormalige lagere school in neoclassicistische stijl. Bij de in 1868 aangelegde spoorweg staat een blokhuis om het treinverkeer bij de lus naar het zuiden en het oosten te bedienen. Er is een particulier spoorwegmuseum ingericht.

Toen de scheepsbouw omstreeks 1880 in korte tijd van houten naar grotere ijzeren schepen overschakelde, zijn de werven van Sappemeer en Hoogezand naar ruimer water in het westen verplaatst. Zo versnelde de ontwikkeling van Martenshoek, Foxham, Westerbroek en Waterhuizen. Omstreeks 1930 lag aan de oevers van het Winschoterdiep een reeks van ongeveer dertig scheepswerven met kenmerkende dwarshellingen. Waterhuizen had de slechtste plek voor deze grote industrieën. Het bedrijvige deel van het dorp kwam in de jaren vijftig bij de verbetering en omlegging van het Winschoterdiep op een eiland te liggen.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Peter Karstkarel