Uitwierde - dorp in Groningen
Uitwierde is een radiaal wierdedorp dat in de vroege middeleeuwen op een kwelderwal is ontstaan. Het heeft een gave structuur met een ring- of ossenweg aan de zool en een kerkpad, het Bakkerspad, rondom het kerkhof. Het dorp heeft, zo vlakbij de zee, van stormvloeden te lijden gehad en is ernstig beschadigd geraakt bij het beleg van Delfzijl in 1814 aan het einde van de Franse tijd en opnieuw door de strijd in de laatste oorlogsmaand van 1945. Veel van de bebouwing dateert dan ook van na 1945, al zorgen oudere gebouwen en vooral de structuur voor een schilderachtige sfeer.
De middeleeuwse kerk is bij het beleg van 1814 verloren gegaan; in 1839 verrees de huidige neoclassicistische kerk. Het gebouw is door lisenen geleed en voorzien van rondboogvensters en een schilddak. De omlijste ingangspartij wordt gefankeerd door twee tegen de muur gezette, vroeg-17de-eeuwse grafzerken van geharnaste mannen uit het geslacht Wyncken. In de kerk staat een zerk uit de 16e eeuw van deze familie. De forse, vrijstaande toren dateert uit de 13e eeuw en is redelijk door de perioden van strijd gekomen. Wel is de hoogste geleding verwijderd, waarna het piramidedak is aangebracht.
De kerk staat op een ruim kerkhof met een aantal oude graven. Daaromheen, vooral aan de zuidwestzijde, staat de oudst bewaarde bebouwing. De deftige 18de-eeuwse pastorie is er dominant: een twee verdiepingen hoog en vijf vakken breed bouwwerk met een omlijste ingangspartij en aan de achterzijde een grote schuur. Aan het Bakkerspad staan enkele 19de-eeuwse panden, waaronder een kleine boerderij, een voormalig schooltje met rondboogvensters en een aangebouwde meesterswoning. Aan de oostzijde van de kerk, bovenop de wierde en achter de veelal nieuwe bebouwing van de Wierdeweg, ligt een fraai open veld. Aan deze Wierdeweg staan op de nummers 19 en 21 twee boerderijen uit de wederopbouwtijd met de woningen naar de ringweg gericht.
Colofon
Bron: Noordboek
