Tjamsweer - dorp in Groningen
Tjamsweer zou in de 13e eeuw op een hoge kwelderwal zijn ontstaan. Het wierdedorp, dat in bestuurs- en rechtszaken aanvankelijk voornamer dan Appingedam was, kan ook ouder zijn. Het uitgestrekte dorpsgebied bevat enkele wierden en kent verschillende concentraties van bebouwing: de buurt bij de kerk, de waterbuurt bij het Damsterdiep met het landgoed Ekenstein als hoogtepunt en enige losse bebouwing daartussen.
De 12de-eeuwse tufstenen kerk is in 1536 door Gelderse troepen in brand gestoken. Twee jaar later was de huidige laatgotische kerk gereed. Zij is verschillende keren hersteld en kreeg in 1880 een bekleding van cementpleister. De toren stortte in 1748 in, waarna men vanaf dat jaar tot 1776 aan de nieuwe toren heeft gewerkt. De slanke toren heeft een markante bekroning van een balustrade en een dubbele lantaarn. Markant is eveneens de kapelvormige grafkelder die de familie Albarda van Ekenstein omstreeks 1880 op het kerkhof liet bouwen. Ten westen van de kerk staat enige verspreide bebouwing, waaronder het brede, in 1873 in een levendige mengstijl gebouwde voormalig armenhuis.
Bij de brug over het Damsterdiep begint de waterbuurt van Tjamsweer. Aan de Albardaweg is een rijtje woningen te vinden en aan de overzijde de voormalige olieslagerij De Eendracht. De oliemolen (1802), nu nog als romp aanwezig, was de kern. Het bedrijf is in verschillende fasen uitgebreid. Toen in 1900 op stoomkracht werd overgeschakeld, kon de molen worden onthoofd, maar verrees er wel een schoorsteenpijp. De borg Ekenstein (1648) heeft uitzicht over het Damsterdiep. Naamgever is Johan van Eeck. Het buiten bleef drie generaties in de familie totdat het in 1723 door de Albarda’s kon worden gekocht. Die zorgden in 1827 voor een aanzienlijke uitbreiding van het park. Tuinarchitect Lucas Roodbaard ontwierp het in de romantische Engelse landschapsstijl. In 1869 werd het buiten in neogotische stijl verbouwd, met een pracht van een ridderzaal. Thans is het een hotel en restaurant.
Colofon
Bron: Noordboek
