Opende - dorp in Groningen
Het lange wegdorp Opende is ontstaan na de middeleeuwen en bestond uit enkele agrarische buurschappen met bescheiden bebouwing. Het werd toen wel Calepende genoemd: kaal en onvruchtbaar einde. In de 18e eeuw waren er twee kernen die twee kilometer uit elkaar lagen. Tegenwoordig loopt het wegdorp door tot aan de grens met Friesland bij Surhuisterveen. De Opender boeren hebben het vroeg met de veengravers uit Surhuisterveen aan de stok gehad. In 1619 klaagden ze dat de Surhuisterveensters op hun gronden aan het vervenen waren en zich niets aantrokken van de grens. De verveners voerden aan dat de grens in de veengebieden niet was vastgesteld. Pas in 1724 is hier de grens tussen Friesland en Groningen geformaliseerd. De verveningen waren in Opende toen al in volle gang.
Opende had in het midden van de 17e eeuw voldoende middelen om een kerk in de oostelijke kern te stichten. De kerk uit 1648 is precies een eeuw later vervangen door een nieuw gebouw, waarbij waarschijnlijk de grote, oude bakstenen zijn hergebruikt. Deze kerk is nog vaak verbouwd. In 1915 kwam er een nieuwe voorgevel en in 1930 is aan de oostzijde een dwarsschip aangebouwd. Het zijn veranderingen die aan de verschillende kleuren baksteen zijn af te lezen. De kerk ligt prachtig op een verhoogd kerkhof met een kastanjelaan als toegangsweg.
De bebouwing langs de Provincialeweg is eenvoudig, maar kent wel een paar uitschieters. Vlakbij de kerk staat op nummer 160 een villaboerderij van omstreeks 1930. De 19de-eeuwse schaapskooi op 106 ligt verstopt in een dichte boomzoom; er is een nieuwe schaapskooi gebouwd. De gereformeerde kerk op nummer 80, een gebouw uit circa 1915, heeft een verzorgde voorgevel met fraaie vensterpartijen, maar een mager geveltorentje. Het opmerkelijkste huis is de Antoniahoeve aan de Drachtsterweg, een kloeke en toch elegante villa, in 1911 uitgevoerd in jugendstil.
Colofon
Bron: Noordboek
