Noordbroek - dorp in Groningen
Noordbroek is een wegdorp dat in de hoge middeleeuwen is ontstaan op een dekzandrug. De naam broek duidt op een ligging bij moerassig land. Vanaf de weg op de zandrug zijn aan weerszijden de landerijen in cultuur gebracht. Dit lukte in de loop van de 19de eeuw steeds beter dankzij een goede waterbeheersing. De landbouw bloeide, waardoor het dorp met agrarische lintbebouwing een laat-19de-eeuws karakter heeft gekregen. Langs de zuid-noord lopende Zuiderstraat staan voornamelijk boerderijen. Aan de kruisende Havenstraat en Scheemderstraat bevinden zich vooral arbeiderswoningen.
De indrukwekkende romano-gotische kruiskerk uit de eerste helft van de 14e eeuw neigt zowel buiten als binnen naar de rijzigheid en openheid van de gotiek. Alle traveeën van schip en koor en de sluitmuren van de dwarsarmen zijn geopend met hoge, meervoudig geprofleerde spitsboogvensters, gefankeerd door hoge, van siermetselwerk voorziene nissen. Ook de vijf zijden van de koorsluiting bezitten zulke vensters. De vrijstaande, robuuste klokkentoren valt bij de rijzigheid van de kerk wat in het niet. Binnen bezitten de meloenvormige koepelgewelven een rijkdom aan schilderingen en eronder is het bijzonder fraaie meubilair uitgestald.
De doopsgezinde kerk aan de Hoofdstraat 80 is een eenvoudige zaalkerk uit 1811; de pastorie ernaast dateert uit het midden van de 19de eeuw. Het voormalige neoclassicistische raadhuis (Hoofdstraat 65) is in 1880 gebouwd. Achter de Molenlaan rijst De Noordstar uit 1849 op, een achtkante rietgedekte stellingmolen op een bakstenen onderbouw. Het molenaarshuis dateert uit dezelfde tijd. Op de hoek van de Hoofdstraat en de Scheemderstraat vormt het gepleisterde voormalige café een kloek accent. Opvallend is de 19de-eeuwse onderwijzerswoning, nu bibliotheek, met name door de aardige, opengewerkte lantaarn op het dak.
Aan de Hoofdstraat staan opvallend fraaie, al dan niet gepleisterde rentenierswoningen. Ook aan de Zuiderstraat zijn enkele te vinden, zoals de nummers 34 en 36, de laatste in zakelijk kubistische stijl. In de Zuiderstraat wordt de lintbebouwing vooral gedomineerd door monumentale boerderijen.
Colofon
Bron: Noordboek
