Nieuwolda - dorp in Groningen
Nieuwolda is een wegdorp dat in zijn huidige vorm aan het begin van de 17e eeuw als dochternederzetting van Midwolda is ontstaan op de in 1545 aangelegde Dollarddijk. Hier werden met het Oudland (1626), Oud-Nieuwland (1665) en Nieuwland (1707) door indijkingen polders op de Dollard heroverd. Dit gebeurde ver van de oude dorpen zodat er subnederzettingen bij het nieuwe land kwamen. In 1601 werd het Termunterzijldiep gegraven, waardoor agrarische producten als graan en stro naar zee konden worden vervoerd. Nieuwolda heeft een middeleeuws verleden. Het benedictijner dubbelklooster Menterwolde stond er. In 1247 wilden de kloosterlingen toegelaten worden tot de cisterciënzers. Het klooster moest worden gesplitst, de nonnen gingen mogelijk naar Midwolda. De monniken vertrokken ten gevolge van wateroverlast in 1299 naar het klooster in Baamsum bij Termunten.
De in 1718 achter de lintbebouwing gestichte kerk is een driezijdig gesloten zaalkerk met grote spitsboogvensters. Hierbij werd in 1765 een toren opgetrokken die met een klein tussenlid aan de kerk werd verbonden en een achtzijdige bakstenen lantaarn met een ingezwenkte spits kreeg. Tot de gemeentelijke herindeling van 1990 was het gemeentehuis een ander brandpunt in het dorp: een robuust gebouw in kubistisch-expressionistische trant uit 1929. De voormalige winkel op nummer 31 laat baksteenexpressionisme zien en op nummer 95 staat een vergelijkbaar bouwwerk met ronde vormen.
Het langgerekte Nieuwolda heeft aan weerszijden van de Hoofdstraat een kern met een compacte bebouwing. Daar zijn voorzieningen als winkels, bedrijven, het café en het dorpshuis.
Het Termunterzijldiep heeft veel te bieden, er ligt een brug over, er staat een gemaal De Hoogte bij en het heeft boeiende oevers voor de waterrecreant. Zowel aan de Hoofdweg West als de Hoofdweg Oost liggen grote en vaak monumentale boerenbedrijven ruim uit elkaar, zoals De Bree, De Blink, Hoogheem en de Riemen Rienkesheerd. De bebouwing aan de oostzijde wordt als nederzetting Nieuwolda-Oost genoemd; daarbij ligt ook het buurtje met arbeiderswoningen dat De Kamp heet.
Colofon
Bron: Noordboek
