Martenshoek - dorp in Groningen
Martenshoek
Martenshoek is een kanaaldorp dat in het begin van de 17e eeuw is ontstaan bij een sluizencomplex in het Winschoterdiep. Een levendig verkeer van schepen en mensen zorgde voor de komst van de nodige voorzieningen. Het Winschoterdiep was op initiatief van de Stad vanaf 1618 gegraven en was in 1628 al tot Zuidbroek te bevaren. Er vestigden zich scheepswerven voor bouw en reparatie en er kwamen toeleverings- en foeragebedrijven. In de 19de eeuw passeerden zo’n 40.000 schepen per jaar de sluis. Nadat vanaf ongeveer 1880 ijzeren schepen werden gebouwd, verplaatsten de werven zich van Hoogezand naar Martenshoek en de ernaast liggende waterbuurt Foxham.
Hoewel in Sappemeer al sinds 1873 een grote neogotische kerk voor de katholieken van niemand minder dan Pierre Cuypers stond, is in 1891 tussen Martenshoek en Foxham naar ontwerp van Cuypersleerling Nicolaas Molenaar de Sint-Martinuskerk gebouwd, de kleinste kerk die deze architect heeft ontworpen. Achter de in neogotiek ontworpen torenloze kerk, al jaren in gebruik bij een glazeniersbedrijf, ligt sinds ongeveer 1860 het kerkhof.
In de jaren vijftig zijn bij de verbetering – verdieping, verbreding en omlegging – van de vaarweg de afgesneden vroegere kanaalvakken Oude Winschoterdiep genoemd. Dit laat van Foxhol tot Martenshoek het oude profel van het diep nog zien. Door Hoogezand-Sappemeer is het Oude Winschoterdiep in fasen gedempt en ook de sluis van Martenshoek is verdwenen. De bebouwing aan de kaden van het niet gedempte gedeelte ademt nog steeds de sfeer van het kanaaldorp, met onder meer het gebouw van een voormalige scheepstuigerij en dekkledenfabriek. Na het dempen van het diep in 1986 is op de plek van de sluis een zandstenen beeld van Salomon en Leentje geplaatst als herinnering aan een joods echtpaar uit Martenshoek. Verderop ligt nog een reeks werven: Bodewes, Van Diepen, Pattje, Smit, Coops & Nieborg, BSM en Merkur, met een afwisselend en kleurig beeld van kanjers van zeeschepen.
Colofon
Bron: Noordboek
