Lettelbert - dorp in Groningen
Lettelbert is een wegdorp op een zandrug dat in de middeleeuwen is ontstaan. De betekenis van de naam is kleine buurt. Het Lettelberterdiep, dat vanaf het Leekstermeer recht naar het noorden loopt, vormde een belangrijk onderdeel in de waterverbinding van de stad Groningen met westelijke streken. Nadat in 1656 het Hoendiep van Groningen naar Enumatil was gegraven, nam dit in betekenis af. Een paar honderd meter ten westen van de kerk heeft vanaf de 16e eeuw de Valkenborg van de familie Valcke gestaan, waar later onder meer de families Van In- en Kniphuisen en Wichers hebben gewoond. In 1755 is de borg afgebroken. De leeuw uit het wapen van Van In- en Kniphuisen siert de windwijzer op de kerk. De dorpskerk doet in haar eenvoud en door de nieuwe westelijke gevel niet middeleeuws aan. Oude sporen wijzen op de 13e eeuw, zoals die van rondboogvensters hoog in de noordgevel.
Het opvallend korte schip is waarschijnlijk in de 17e eeuw aan de westzijde ingekort en in 1890 is de gevel met gladde, machinale steen vervangen. Om een toren te suggereren is onder de toen vernieuwde dakruiter een middenpartij uitgebouwd. Het in verhouding wel erg slanke torentje heeft ook nog eens een sterk ingesnoerde naaldspits. De zaalkerk is waarschijnlijk rechtgesloten geweest en kreeg in de 16e eeuw een ruim, vijfzijdig koor. Opvallend in de eenvoudig ingerichte kerk is de fraaie kleurstelling van het meubilair.
Het langgerekte dorpslint is vrij los bebouwd met voornamelijk woningen, waarvan de meeste hun topgevels naar de weg hebben gericht, en enkele boerderijen. De Oldambtster boerderij Hoofdstraat 153 heeft een bijschuur en een stookhut, alles uit ongeveer 1860. Hij staat tussen een klein exemplaar van omstreeks 1890 en een middelgroot van rond 1910.
Het keuterijtje van 176 heeft een hooiberg. Op 224 staat een school in expressieve vormen van omstreeks 1930 met een oudere meesterswoning.
Colofon
Bron: Noordboek
