Lellens - dorp in Groningen
Lellens is in de vroege middeleeuwen ontstaan als wierdedorp met een rechthoekige structuur op een oeverwal nabij de Fivelstroom. Op de wierde stond wel een borg, die voor het eerst in 1495 in de bronnen voorkomt, maar geen kerk.
In de 17e eeuw woonden leden van de familie Gruys op de borg. Zij hadden met de familie Clant uit Stedum de meeste stemmen in de rechtstoel van Stedum, Westeremden en Gasthuizen. In 1666 gingen ze een ruil van rechten aan, waardoor Lellens een eigen rechtstoel kreeg en er een zelfstandige kerk kon worden gesticht. Lellens was toen pas een dorp.
Het is opmerkelijk dat de woningen voornamelijk aan de oostzijde en de boerderijen aan de westzijde zijn gebouwd. De kerk staat nagenoeg in het midden. Het is een eenvoudige, rechtgesloten zaalkerk met een zadeldak en aan beide zijden slechts twee rondboogvensters. Een iets uit het dak gebouwd geveltorentje, ingeleid door lisenen, wordt bekroond door een vierkante houten dakruiter. De kerk kwam in 1667 in opdracht van Hilbrandt Gruys en Geertruit Hoorenken, bewoners van de borg, tot stand. Het interieur bevat evenwichtig meubilair met een opmerkelijk groot bord met 64 kwartierwapens uit 1690 van het geslacht Gruys-Tamminga.
Achter een fraaie oprijlaan ligt een van de schathuizen die na de sloop van de borg Huis te Lellens (1897) is gehandhaafd. Het is een eenvoudig, schilderachtig bouwwerk met een schilddak. Aan de Borgweg staat het armenhuis uit 1852, oorspronkelijk een rij van vier woningen onder een afgewolfde kap en met een waterput, nu in gebruik als twee woningen. Verder liggen hier enkele woningen die ook afgewolfde daken bezitten en een vriendelijk ritme opleveren. Aan de andere kant staat op nummer 23 een notabele woning uit 1868 met een middengang in neoclassicistische vormen. Ten noorden van Lellens ligt de buurschap Hemert met een paar grote boerderijen.
Colofon
Bron: Noordboek
