Hellum - dorp in Groningen
Hellum is een wegdorp dat in de eerste helft van de 12e eeuw is ontstaan op de zandrug van Duurswold. Het lag tussen de klei- en de moerassige veengebieden. De familie Menolda had het in Hellum vanaf de 13e eeuw voor het zeggen en bezat hier ook een borg. Dit huis kwam in de 15e eeuw in bezit van het geslacht Rengers. Van deze familie hangen in de kerk rouwborden, de oudste in de provincie. Aan het eind van de 18e eeuw is de sinds 1663 al niet meer bewoonde borg gesloopt.
In een kleine bocht in de Hoofdweg staat op een verhoogd kerkhof de dorpskerk. Het bakstenen schip uit de eerste helft van de 13e eeuw verving een tufstenen schip van omstreeks 1100. Het diepe en uitwendig vijfzijdig gesloten koor met afwisselende lagen tufsteen en baksteen is in 1295 aan het schip toegevoegd. De gepleisterde toren dateert uit de middeleeuwen en kreeg in 1872 de bekroning met de lantaarn met ingesnoerde spits. De pastorie Helmheerd, een in 1882 gebouwde notabele woning, is aan de Hoofdweg 54 in neoclassicisme vormgegeven.
In de buurt van de kerk kent de lintbebouwing van voornamelijk burger- en arbeiderswoningen aan de Hoofdweg enige verdichting. Huis Menalda op nummer 29 is in 1901 in neorenaissance gebouwd. Iets ouder is de gepleisterde notabele woning op 40 en op 82 staat een villa in vernieuwingsstijl. In dezelfde stijl is Populierenlaan 1. De molen uit 1798 is in 1945 door brand deels verwoest; er is een woning in ondergebracht. Oldambtster boerderijen zijn vooral aan de oostelijke en westelijke fanken te vinden. De oudste ligt aan Hoofdweg 27, daterend uit de 18e eeuw met een gepleisterd uiterlijk van omstreeks 1870. Op 2 staat een kleine met een aangebouwde stookhut van omstreeks 1850. Verder liggen ze op de nummers 11, 20, 23 (met fraaie middenpartij), 30, 34, 75, 92 en 107 (met sierlijk pleister).
Colofon
Bron: Noordboek
