Fransum - dorp in Groningen
Fransum is een klein wierdedorp dat in de vroege middeleeuwen is ontstaan en een hoogst ingetogen ontwikkeling heeft gekend. Het heeft vanaf het eind van de 12e eeuw sterk onder invloed gestaan van het Sint-Bernardusklooster van Aduard dat hier twee voorwerken had: het Fransumer Voorwerk met twee boerderijen en iets zuidelijker het Aduarder Voorwerk met eveneens een boerderijengroep. In de middeleeuwen komt het voor als Franchum, Frenchem en varianten daarop. Het betekent: het heem van Frank.
Fransum ligt met de kerk, een grote en een kleine boerderij mooi in het weidse landschap. De kerk met een schip uit het begin van de 13e eeuw kreeg in de eerste helft van de 16e eeuw een driezijdig gesloten koor met gotische vensters en steunberen en ook een nieuwe westgevel. Op deze westgevel is in 1809 een dakruiter geplaatst. Binnen staat een preekstoel van bak- en natuursteen, rustend op een pijler met een vroeg-gotisch kapiteel. De boerderij ten oosten van de kerk is een klassieke kop-halsromp met een voorhuis uit de 18e eeuw en een uitgebouwd zomerhuis. Ten zuiden van de kerk staan een dwarswoning met afgewolfd dak uit het eind van de 19de eeuw en enkele schuren.
Aan de oostrand van de Fransumerpolder ligt de poldermolen Aeolus aan het in de 14e eeuw gegraven Aduarderdiep. Het is een achtkante rietgedekte bovenkruier op bakstenen veldmuren die in 1821 is gebouwd. Iets zuidelijker ligt de Steentil, een 17de-eeuwse boogbrug over het diep; de sluitsteen in de boog laat het provinciewapen van Groningen zien. Daarbij heeft zich een buurtje van enkele arbeiderswoningen gevormd. Hiertussenin ligt een boerenweg, de Medenerweg, die eigenlijk tot het dorp Den Ham behoort. Boer Albert Harkema heeft daar een eigen, op de gotiek geïnspireerd kerkje gebouwd op een romantisch landschappelijk omgetoverd erf, met nog meer bouwsels en constructies op klein formaat.
Colofon
Bron: Noordboek
