Briltil - dorp in Groningen

Briltil


Briltil
©: Peter Karstkarel

Briltil is een vaartdorp waarvan de naam kort voor 1600 voor het eerst voorkomt. De naam is een combinatie van til, dat is brug en bril, ontleend aan de polder aan de noordwestzijde. De brug ligt over het Hoendiep dat van 1654-1657 werd gegraven. Daarbij zijn rakken van het Kolonelsdiep (1575) benut. De Briltil lag aanvankelijk over dit Kolonelsdiep. Mogelijk was het toen nog een vaste brug, pas later werd onder een til een klapbrug verstaan. Nu ligt hier een draai die oorspronkelijk uit 1896 stamt. Of er meteen een buurt bij de brug is ontstaan is de vraag. Het weerhield de inwoners er niet van in 2002 het 400-jarig bestaan te vieren.

Zo dicht bij de Stad en tegen het belangrijke dorp Zuidhorn aan, had het gebied rond deze waterverkeersas wel potenties. Het is dan ook uitgegroeid tot een bedrijvige waterstreek. Er hebben nogal wat industriemolens gestaan; het werd wel de ‘Zaanstreek van het Noorden’ genoemd. Een oliemolen, drie pelmolens en een houtzaagmolen verrijkten het dorpssilhouet. Ze zijn door brand verwoest of afgebroken.

Aan het Hoendiep Wz. 42 staat nog een van de molenaarshuizen. Bovendien was er een scheepswerf van Barkmeyer en een zuivelfabriek van de Lijempf, gesloopt in 2002. Briltil is nu een woonbuurschap aan het kanaal met voorzieningen voor waterrecreanten.

Ten westen van de brug en ten zuiden van de uitmonding van het Niekerkerdiep staat een tweebeukige herberg met doorrit, die nog steeds een horecafunctie heeft. Aan de andere kant van de brug is even na 1900 de voormalige brugwachterswoning met rijke baksteendecoraties gebouwd. Aan de westzijde van het Hoendiep liggen twee boerderijen, een kopromp en een kop-hals-romp, beide met dwarse voorhuizen, en een rij gevarieerde woningen.

Aan de oostzijde staan stadse villa’s van omstreeks 1925 die bij de cultuur van Zuidhorn passen en even verder een rij van vijf dubbele woningwetwoningen met geveltopjes van omstreeks 1915.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Peter Karstkarel
Lees meer