©: Peter Karstkarel

Breede is een klein dorp dat is ontstaan op een hoge plaats van een kwelderwal. Het komt in de 13^e eeuw voor het eerst in de bronnen voor. Merkwaardig genoeg was het kerspel Breede oorspronkelijk groter dan dat van het nabijgelegen Warffum, dat veel volkrijker was. De kerk is de kern, maar er is geen kom of een andere concentratie van bebouwing bij ontwikkeld.

Aan de weg van Warffum naar Baflo staat de bebouwing nog enigszins bij elkaar. Ten oosten hiervan staat de Bredenborg. Dankzij boom-, laan- en bosbeplanting is Breede een groen dorp waarin het kerkje met het witgepleisterde muurwerk een schitterend middelpunt is.

De kerk is omstreeks 1300 gebouwd. Zij is een aantal malen verbouwd, maar hoe precies is niet te zien omdat veel sporen zijn verdwenen onder een in de 19^de eeuw aangebrachte pleisterlaag. Zo zitten aan de noordzijde steunberen en aan de zuidzijde lisenen. De spitsboogvensters zijn in de 16^e eeuw aangebracht en de dakruiter op de westgevel is in 1723 vervangen.

Het interieur onder een gepleisterd tongewelf met koof is door de zuilen bij het orgel en de pilasters aan de oostzijde neoclassicistisch van karakter. Tegenover de kerk staat de voormalige pastorie, een in de breedte gebouwde eenlaagse woning, gepleisterd en voorzien van een omlijste ingangspartij met halfrond bovenlicht. Aan de oostzijde is een catechisatiegebouwtje gezet. Aan de doorgaande weg staat een reeks dwarsgeplaatste woningen die uit het einde van de 19^de eeuw dateren, net als de representatieve middengangswoning op de hoek naar het kerkpad ertegenover.

De Breedenborg zou in 1587 zijn gebouwd door Johan de Braemsche uit Emden. In het midden van de 19^de eeuw is, mogelijk met gebruikmaking van oude gedeelten, het huidige grote blokvormige gebouw met souterrain en een schilddak tot stand gekomen. Het is na brand in 1982 herbouwd. Het huis is door grachten en singels omgeven.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Peter Karstkarel