Unfortunately, at the moment we can provide only parts of this website in the English language. For those parts of the website that not yet have been translated we recommend use of the Google Translate option next to the title of the item.
Winschoten
Winschoten is een oud dorp en een jonge stad, ontstaan op een zandopduiking, het zogenoemde schiereiland van Winschoten. Het komt in de 12e eeuw al in bronnen voor en in de middeleeuwen wordt het, liggend aan de route van Groningen naar Münster, druk bezocht. De Langestraat, de Torenstraat en de Blijhamsterstraat vormden de hoofdroute. In 1593 werd het voorzien van vestingwallen die in de 18e eeuw werden ontmanteld. Intussen was het dorp in 1637 via het Winschoterdiep verbonden met Groningen. Daarbij ontwikkelde zich de bedrijvige Molenhorn en ten zuiden van de Langestraat kwam een binnenhaven. In 1825 werd de vlek als stad erkend. In 1863 werd Winschoten ook over het spoor ontsloten en tussen de kerk en het station ontwikkelde zich een woongebied. De bedrijvigheid verplaatste zich naar het oosten. Een belangrijke ruimtelijke verandering was de noordelijke omlegging van het Winschoterdiep (1956), waardoor na demping de Nassaustraat en de Molenweg ontstonden. Voor de oorlog waren er stadsuitbreidingen op kleine schaal, na de oorlog zijn vooral aan de west- en noordzijde finke uitbreidingen gekomen.
De aan Sint-Vitus gewijde kerk is omstreeks 1275 tot stand gekomen. De langgerekte kerk met fraai geprofleerde vensters en nissen met siermetselwerk en andere plastische effecten is aan het begin van de 20e eeuw grondig gerestaureerd tot een perfect romano-gotisch gebouw. De klokkentoren met een romp uit de 13e eeuw en een latere bekroning van een achtzijdige stenen opbouw met lantaarn, de Olle Witte, staat verwijderd van de kerk een eigen leven te leiden.
Van de andere kerken doet de rooms-katholieke Sint-Vituskerk in de Langestraat, in 1881 naar plannen van Alfred Tepe gebouwd, met zijn toren duidelijk in het stadssilhouet mee. De in 1901 gebouwde gereformeerde Vennekerk met zijn fronttoren kan dat eveneens. Bescheidener zijn de kleine, neoclassicistische evangelisch-lutherse kerk (1836), de brede eveneens neoclassicistische synagoge (1854) – met de rabinaatswoning in Moorse stijl uit 1900 –,de vrije evangelische kerk (1876) en de Vredeskerk (1925). De doopsgezinde vermaning aan de Viëtorstraat is de bescheidenheid zelve.
Aan de Blijhamsterstraat is in 1845 een kloek raadhuis van voorname eenvoud gebouwd. Het raakte in 1895 buiten gebruik toen het nieuwe raadhuis aan de Langestraat in gebruik kwam. Architect C.H. Peters ontwierp het in een mengstijl geaccentueerd door een forse, hoge toren met een spits met kapellen, lantaarn en ui-vormige bekroning. Het werd enkele malen uitgebreid. Het postkantoor uit 1907 (Burgemeester Venemastraat 9) is ook van de hand van C.H. Peters. De befaamde herensociëteit De Harmonie kwam in 1899 aan het Bosplein tot stand in sierlijke neorenaissancestijl. Langestraat en Venne vormen met de omgeving het belangrijkste winkelgebied.
Westelijk daarvan is recent het nieuwe winkelcentrum ’t Ronde met een appartemententoren en parkeergarages gekomen. Op de hoek van de Torenstraat is het oude Hotel der Nederlanden te vinden waarvan het gebouw uit omstreeks 1890 dateert.
De Blijhamsterstraat kent interessante bebouwing. Op 19 staat een voormalig bankgebouw van omstreeks 1910 en er zijn hoge herenhuizen (37-41) en notabele woningen met opvallende sier (25, 46-52), die alle van omstreeks 1900 dateren. Ook aan de Emmastraat (5, 7, 8 en 10 zijn fraaie exemplaren), de Stationsstraat en de Stationsweg zijn veel van dergelijke herenhuizen en notabele woningen te vinden.
Daar staan ook enkele in vernieuwingsstijl van omstreeks 1905. Aan de Stationsweg vallen een gepleisterde, notabele woning met souterrain en traptoegang op en een villa in vernieuwingsstijl die naar de jugendstil neigt. Een reeks herenhuizen in vernieuwingsstijl is ook te vinden in de Burgemeester Venemastraat.
Aan de Nassaustraat staat een drietal hoge industriemolens met stelling. De korenmolen Edens is in 1763 gebouwd op een stenen romp en houten bovenbouw en is in 1870 verhoogd. Het molenaarshuis kwam in 1774 tot stand. De slanke molen Dijkstra is van 1862, een houten achtkant op een bakstenen onderbouw. Het is een koren- en pelmolen met een omstreeks 1860 gebouwd molenaarshuis. Korenmolen Berg, nog iets westelijker (Grintweg 61) is van 1854 en heeft een vergelijkbare opbouw.
Colofon
Bron: Noordboek
